Msimamo wa kifedha wa Benki Kuu ya Tanzania kwa Novemba 2024 unaonyesha juhudi za taasisi hiyo kusawazisha kati ya msaada wa kifedha na uthabiti wa kiuchumi. Kupungua kwa mali jumla kwa 2.5%, hasa kutokana na kupungua kwa akiba ya fedha taslimu na ongezeko kubwa la mikopo kwa serikali, kunaonyesha majibu ya benki kuu dhidi ya changamoto za kiuchumi na kifedha zilizopo. Ifuatayo ni uchambuzi wa kina wa taarifa ya kifedha na takwimu muhimu.
1. Total Assets (Mali Jumla)
Novemba 2024: TZS 25,388,447,414
Oktoba 2024: TZS 26,040,992,974
Mabadiliko: Imepungua kwa TZS 652,545,560 (~2.5%)
Kupungua huku kunatokana na mabadiliko katika vipengele vya mali, hususan:
- Kupungua kwa kasi kwa fedha taslimu na sawa na taslimu.
- Ongezeko la mikopo kwa serikali.
2. Major Asset Components (Vipengele Vikuu vya Mali)
a. Hati za Nje Zinazoweza Kuuzwa Sokoni
- Thamani: TZS 8,136,841,550
- Uchambuzi: Hati hizi zinaendelea kuwa mali kubwa zaidi kwenye mizania ya Benki Kuu, ikisisitiza utegemezi wa uwekezaji wa nje.
b. Fedha Taslimu na Sawa na Taslimu
- Novemba 2024: TZS 4,879,028,404
- Oktoba 2024: TZS 6,028,657,113
- Mabadiliko: Imepungua kwa TZS 1,149,628,709 (~19.1%)
Kupungua huku kwa kiasi kikubwa kunaonyesha changamoto za ukwasi, zinazoweza kusababishwa na:
- Hatua za soko kuthibiti thamani ya shilingi ya Tanzania.
- Msaada kwa taasisi za kifedha.
- Matumizi ya msimu ya serikali, kama mishahara na miradi ya maendeleo.
c. Mikopo kwa Serikali
- Novemba 2024: TZS 5,394,166,906
- Oktoba 2024: TZS 4,924,120,304
- Mabadiliko: Imeongezeka kwa TZS 470,046,602 (~9.5%)
Ongezeko hili linaonyesha utegemezi mkubwa wa serikali kwa ufadhili wa benki kuu ili kufidia mapungufu ya bajeti, kusaidia miradi ya maendeleo, au kudhibiti madeni.
3. Jumla ya Madeni
Novemba 2024: TZS 22,685,046,183
Oktoba 2024: TZS 23,185,162,980
Mabadiliko: Imepungua kwa TZS 500,116,797 (~2.2%)
Kupungua huku kunatokana na kupungua kwa madeni ya kifedha ya sarafu za kigeni, ishara ya usimamizi bora wa wajibu wa nje.
4. Vipengele Vikuu vya Madeni
a. Fedha Katika Mzunguko
- Novemba 2024: TZS 8,625,807,089
- Oktoba 2024: TZS 8,589,148,419
- Mabadiliko: Imeongezeka kwa TZS 36,658,670 (~0.4%)
Ongezeko hili dogo linaonyesha mahitaji thabiti ya fedha ndani ya nchi, yakichochewa na sababu za msimu na shughuli za kiuchumi.
b. Madeni ya Kifedha ya Sarafu za Kigeni
- Novemba 2024: TZS 4,933,972,124
- Oktoba 2024: TZS 5,410,348,462
- Mabadiliko: Imepungua kwa TZS 476,376,338 (~8.8%)
Kupungua huku kunaonyesha:
- Malipo yaliyofanikiwa au urejeshwaji wa madeni ya nje.
- Kuongezeka kwa mapato ya fedha za kigeni au kupungua kwa gharama za huduma za madeni ya nje.
c. Amana za Mabenki na Taasisi Zisizo za Kibenki
- Thamani: TZS 3,231,602,090
- Uchambuzi: Amana hizi zinaendelea kuwa sehemu kubwa ya madeni, zikionyesha fedha zilizowekwa na taasisi za kifedha kwa Benki Kuu ya Tanzania.
5. Equity Position (Nafasi ya Hisa)
Novemba 2024: TZS 2,703,401,231
Oktoba 2024: TZS 2,855,829,994
Mabadiliko: Imepungua kwa TZS 152,428,763 (~5.3%)
Mgawanyo:
- Mtaji Ulioingizwa: TZS 100,000,000 (haujabadilika)
- Akiba: Imepungua kutoka TZS 2,755,829,994 hadi TZS 2,603,401,231, ikionyesha mapato madogo yaliyobaki au hasara ambazo hazijagunduliwa.
6. Notable Trends and Observations
a. Changamoto za Ukwasi:
Kupungua kwa TZS 1.15 trilioni katika fedha taslimu kunaonyesha changamoto kubwa za ukwasi, labda kutokana na hatua za sera au mahitaji ya kifedha.
b. Utegemezi wa Kifedha:
Ongezeko la TZS 470 bilioni la mikopo kwa serikali linaonyesha shinikizo za bajeti na utegemezi wa serikali kwa ufadhili wa benki kuu.
c. Shughuli Thabiti za Ndani:
Ongezeko dogo la fedha katika mzunguko linaonyesha mahitaji thabiti ya fedha kwa shughuli za kiuchumi zinazoendelea.
d. Usimamizi wa Madeni ya Nje:
Kupungua kwa TZS 476 bilioni kwa madeni ya sarafu za kigeni kunaonyesha usimamizi bora wa madeni ya nje, kupunguza utegemezi kwa ufadhili wa nje.
e. Changamoto za Hisa:
Kupungua kwa asilimia 5.3 ya hisa kunaonyesha hali ngumu ya kifedha, labda kutokana na faida ndogo au marekebisho ya akiba ili kuhimili changamoto za kiuchumi.
Hitimisho
Taarifa ya kifedha ya Novemba 2024 inaonyesha Benki Kuu ikijaribu kusawazisha vipaumbele vingi: kusaidia shughuli za serikali, kudumisha ukwasi, na kusimamia wajibu wa nje. Licha ya kupungua kwa mali jumla na hisa, hatua za benki kuu zinaonyesha dhamira ya kudumisha uthabiti wa uchumi na kushughulikia changamoto za kifedha.