Nafasi ya Tanzania katika deni kwa Shirika la Kimataifa la Maendeleo la Benki ya Dunia (IDA) inaweza kueleweka kwa kuchambua mzigo wake wa deni kwa jumla, hasa katika muktadha wa ukanda wa Afrika Mashariki na Afrika kwa ujumla.

Deni la Tanzania kwa IDA linaakisi nafasi yake ya kimkakati katika Afrika Mashariki na hitaji lake la kupata ufadhili wa masharti nafuu ili kusaidia ajenda yake ya maendeleo.

Ripoti ya kifedha ya IDA ya Juni 2024 inatoa takwimu za kina kuhusu mikopo na misaada iliyotolewa katika kanda mbalimbali, ikiwemo Afrika.

1. Mikopo na Ahadi za Misaada Afrika:
   • Ripoti ya IDA inaonyesha kuwa jumla ya utoaji wa mikopo na misaada katika kanda ya Afrika Mashariki na Kusini mwa Afrika ilifikia dola bilioni 10.7 kwa mwaka wa fedha 2024, ambapo Tanzania ilikuwa mnufaika mkubwa kutokana na nafasi yake kama uchumi mkubwa katika eneo hili.
   • Hasa, Afrika Mashariki na Kusini mwa Afrika zilipata mikopo yenye thamani ya dola bilioni 6.672 na misaada ya dola bilioni 4.024.
2. Mikopo Halisi Inayodaiwa:
   • Kufikia Juni 30, 2024, jumla ya mikopo halisi inayodaiwa na IDA ilikuwa dola bilioni 198.5 duniani kote, ambapo sehemu kubwa ilielekezwa kwa nchi za Afrika. Tanzania, kama mnufaika muhimu, itakuwa na sehemu kubwa ya fedha hizi, hasa kupitia mikopo ya masharti nafuu.
   • Masharti ya kifedha kwa mikopo hii, ikiwemo riba na ada za huduma, yanatofautiana kulingana na aina ya mkopo, na nyingi zikiwa za masharti nafuu au mchanganyiko.
3. Nafasi Maalum ya Tanzania:
   • Ingawa ripoti haijabainisha takwimu kwa kila nchi ya Afrika, nafasi ya Tanzania kama uchumi maarufu katika Afrika Mashariki inaonyesha kuwa ni mnufaika mkubwa wa ufadhili wa IDA. Deni la Tanzania kwa IDA linaweza kujumuisha mchanganyiko wa mikopo ya masharti nafuu na misaada inayolenga kusaidia miradi ya maendeleo, hasa katika sekta kama miundombinu, kilimo, na huduma za kijamii.

Nafasi ya Kulinganisha Afrika:

• Deni la Tanzania kwa IDA ni sehemu ya mkusanyiko mpana unaojumuisha pia uchumi mkubwa wa Afrika. Hata hivyo, utulivu wa Tanzania na ukuaji wa uchumi unaoendelea vinaifanya kuwa mkopaji muhimu ndani ya mfumo wa IDA, ambao umeundwa kutoa ufadhili wa gharama nafuu kwa nchi zinazokidhi viwango maalum vya kipato.
• Katika muktadha mpana wa Afrika, Tanzania, pamoja na nchi kama Kenya na Uganda, inachukua nafasi kubwa katika kunyonya rasilimali za IDA zinazolenga kupunguza umasikini na kuboresha hali ya uchumi.

Orodha ya Nchi za Afrika Zenye Deni Kubwa kwa Shirika la Kimataifa la Maendeleo la Benki ya Dunia (IDA) kufikia Juni 2024

1. Nigeria: $16.5 bilioni
2. Ethiopia: $12.2 bilioni
3. Kenya: $12.0 bilioni
4. Tanzania: $11.7 bilioni
5. Ghana: $6.7 bilioni
6. Uganda: $4.8 bilioni

Nafasi ya Tanzania kama moja ya nchi za Afrika zenye deni kubwa kwa Shirika la Kimataifa la Maendeleo la Benki ya Dunia (IDA) inaonyesha mambo kadhaa muhimu kuhusu hali yake ya kiuchumi na maendeleo

1. Mahitaji Makubwa ya Maendeleo
   • Kiwango cha deni la Tanzania cha dola bilioni 11.7 kwa IDA kinaonyesha utegemezi mkubwa wa nchi hiyo kwenye ufadhili wa masharti nafuu ili kusaidia ajenda yake ya maendeleo. Kiwango hiki kikubwa cha deni kina uwezekano wa kuhusishwa na uwekezaji katika sekta muhimu kama miundombinu, elimu, afya, na kilimo, ambazo ni muhimu kwa kuendesha ukuaji wa uchumi na kupunguza umasikini.
2. Ufadhili wa Masharti Nafuu
   • IDA inatoa mikopo kwa masharti ya riba nafuu sana, ikimaanisha kuwa mikopo ya Tanzania kutoka IDA ina riba za chini na vipindi vya kulipa vilivyorefushwa. Aina hii ya ufadhili ni muhimu kwa nchi inayokua kama Tanzania, ambapo upatikanaji wa masoko ya mitaji unaweza kuwa na vikwazo au kuwa na gharama kubwa.
3. Nafasi ya Kimkakati Afrika Mashariki
   • Kuwa moja ya wakopaji wakubwa katika kanda hii kunaonyesha umuhimu wa kimkakati wa Tanzania katika Afrika Mashariki. Ni mchezaji muhimu katika mandhari ya kiuchumi ya kanda, na mwelekeo wake wa maendeleo una athari si kwa yenyewe tu bali pia kwa nchi jirani. Ukopaji huu ni sehemu ya mikakati pana ya maendeleo ya kanda, ikiwemo miradi ya miundombinu inayoongeza uunganishaji wa kanda.
4. Kuelekeza Malengo ya Maendeleo Endelevu (SDGs)
   • Ukopaji wa Tanzania kutoka IDA kuna uwezekano mkubwa wa kulingana na juhudi zake za kufikia Malengo ya Maendeleo Endelevu ya Umoja wa Mataifa (SDGs). Fedha hizi kwa kawaida zinaelekezwa kwenye miradi yenye athari za muda mrefu kwenye ukuaji wa uchumi, ujumuishaji wa kijamii, na uendelevu wa mazingira.
5. Masuala ya Uendelevu wa Deni
   • Ingawa masharti nafuu ya mikopo ya IDA yanasaidia kudhibiti mzigo wa kulipa, ukubwa wa deni pia unaibua maswali kuhusu uendelevu wa deni kwa muda mrefu. Tanzania inapaswa kuhakikisha kuwa miradi inayofadhiliwa na deni hili inaleta mapato ya kiuchumi ya kutosha ili kukidhi majukumu ya baadaye bila kuhatarisha utulivu wa kifedha.
6. Ukuaji wa Uchumi na Mabadiliko ya Kimuundo
   • Kiwango kikubwa cha deni kinaonyesha kuwa Tanzania iko katika hatua ya mabadiliko ya haraka ya kiuchumi, ambapo uwekezaji mkubwa unahitajika kuboresha miundombinu, kuboresha huduma za umma, na kuunda ajira. Uwezo wa nchi hiyo kusimamia na kutumia deni hili kwa ufanisi utakuwa muhimu katika kufanikisha lengo lake la kufikia hadhi ya kipato cha kati na ukuaji endelevu.